Metraj Nedir?
Metraj : Metraj, ölçüm demektir. İnşaat sektöründe, metraj genellikle bir yapı projesinde kullanılacak malzemelerin miktarını belirlemek için yapılan ölçümleri ifade eder. Bu ölçümlerin çeşitli birimleri vardır. Örneğin: m, m² ,m³ , kg ,ton gibi.
Metraj Neden Yapılır ?
Metraj, yukarıda da bahsettiğimiz gibi, yapıda kullanılacak malzemeleri ölçerek tespit etmektir. Bu malzemeler ve işçilikler tespit edildikten sonra, birim fiyatları ile çarpılarak yapının keşfi çıkarılır. Yani bir binanın maliyetini bulabilmemiz için, öncelikle o binada kullanılacak malzeme ve işçilik miktarlarını belirlemeliyiz. İşte bunların belirlenebilmesi için metraj işlemi yapılır.
Metraj Nasıl Yapılır ?
İnşaat projelerinde metraj, genellikle projeler üzerinden yapılır. Günümüzde yapılan inşaatlarda projeler dijital olarak .DWG ve .DXF gibi dosyalar aracılığıyla bilgisayarlarda üretilir ve saklanır. Bu dosyalar ölçekli olarak ve vektörel olarak oluşturulur. Bu dosyaları düzenlemek ve açmak için sektörde en çok Autocad yazılımı kullanılır. Autocad yazılımı çok gelişmiş bir CAD (Computer Aided Design/Bilgisayar Destekli Dizayn) yazılımıdır. Autocad içindeki ölçüm araçları kullanılarak, çizilmiş projeler üzerinden metraj yapılabilmektedir. Autocad'e yapılan geliştirmelerle, artık kullanıcılar kendi tasarladıkları eklentilerle Autocad içindeki metraj işlemlerini otomatize ederek hızlandırabilmektedir. Biz de bu konuda geliştirdiğimiz Duvar - Lento - Kapı - Pencere Metraj Eklentimizi bu şekilde geliştirdik. Autocad projesinden tek tek ölçüm yaparak metraj tablosuna yazmaya göre en az 5 kat daha hızlı olduğunu deneyimledik. Siz de denemek isterseniz ücretsiz bir şekilde sitemizden indirip deneyebilirsiniz.
Elimizde Autocad ortamında yeterli ve doğru bir proje olmadığı durumlarda, yerinde metraj yapmak gerekebilir. Bu durumlarda imalatı yapılan kısımlar metre ile ölçülür ve not edilir. Daha sonra bu notlar Excel de birleştirilerek metraj sayfasına aktarılır. Aşağıda örnek bir metraj sayfası Excel dosyası paylaştık.
Örnek Excel Metraj Sayfası İndir
Metrajlar hesaplanırken imalat birimlerine göre ölçüm yapılır. Aşağıda ölçü birimlerine örnekler verdik. Metraj yapılırken ölçü birimlerine dikkat edilmelidir. Yani bir imalatın ölçü birimi m² ise, bu alan hesaplanırken en ve boy m cinsinden girilmelidir. Metrajlar, metraj sayfasına yazılırken, daha sonra kontrolü sağlayabilmek adına Parsel, Blok, Kat ve Mahal bilgileri kesinlikle girilmelidir. Bu bilgiler yazılmadan yapılan metrajları daha sonra kontrol etmek imkansızdır. Bir kat planında aynı isme sahip oda kesinlikle olmamalıdır. Örneğin bir katta bulunan 4 dairenin hepsinde Salon isimli bir oda olabilir. Bu odaların isimleri, Salon-1, Salon-2 gibi birbirinden ayrılabilecekleri şekilde düzenlenmelidir.
Örnek Ölçü Birimleri Nelerdir ?
İmalat | Ölçü Birimi |
Demir | kg veya ton |
Kalıp | m² |
Beton | m³ |
Kalıp İskelesi | m³ |
Duvar | m² |
Sıva | m² |
Alçı | m² |
Boya | m² |
Kapı | ad |
Seramik | m² |
Şap | m² |
Mutfak Dolabı | m² |
Süpürgelik | m |
Sürme Yalıtım | m² |
Mantolama | m² |
Mermer Basamak | m |
Mermer Denizlik (Genişlik sabitse) | m |
Korkuluk | m veya kg |
Yukarıda örnek ölçü birimlerini paylaştık. Genişliği sabit ve uzunluğuna oranla genişliği çok düşük olan imalatlar genelde m olarak ölçülür. Korkuluk imalatlarında yükseklikler genelde sabit olduğundan dolayı m olarak ölçülebilir. Eğer tüm detayları ile ölçüm yapmak istiyorsanız kullanılan tüm boruların uzunluklarını ölçüp, demir metrajında olduğu gibi birim ağırlıkları ile çarparak kg cinsinden de ölçebilirsiniz. Döşeme, duvar ve tavan kaplamaları genellikle m² cinsinden ölçülür. Bu yüzden inşaat imalatlarında en çok kullanılan ölçü birimi m² dir. Bir alanı bulabilmek için o alanın eni ile boyu çarpılır. İşte bu noktada, projenizden ne kadar hızlı bu boyutları Excel'e aktarırsanız o kadar hızlı metraj yapmış olursunuz. Bu konuda Autocad Eklentilerinden faydalanabilirsiniz.
Beton Metrajı Nasıl Yapılır ?
Birimi: m³
Beton metrajı, beton dökülecek alanın eni boyu ve yüksekliği çarpılarak m³ cinsinden hesaplanır.
Demir Metrajı Nasıl Yapılır ?
Birimi: kg , ton
Demir metrajı yapabilmek için öncelikle statik proje açılır ve projede bulunan demirler okunur. Genellikle projelerde, 12Ø10 L=1200 gibi ifadelere rastlarız. Ø ifadesi projeden projeye değişiklik gösterse de, bu ifadeden önceki sayı adedi, sonraki sayı ise çapı ifade eder. L= ifadesinden sonraki kısım ise aksi belirtilmedikçe demirin cm cinsinden uzunluğunu verir. Yani kısaca biz adetler ile uzunlukları her cins için ayrı ayrı çarpıp, tüm çaplar için toplam uzunlukları bulmalıyız. Çaplara göre toplam uzunlukları bulduktan sonra , her çapa ait 1 mt ağırlığını çarparsak, o çapa ait demir metrajını kg şeklinde bulmuş oluruz. Demir metrajını detaylı olarak anlattığımız makalemize buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Kalıp Metrajı Nasıl Yapılır ?
Birimi : m²
Kalıp metrajında 2 tip metraj şekli vardır:
1- Kırık Ölçü Kalıp Metrajı: Resmi işlerde keşif çalışması yapılırken kırık ölçü sistemi kullanılır. Çünkü Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği bakanlığında kalıp için sadece bu poz vardır. Bu sistemde betonun temas ettiği tüm yüzeylerin alanı m² cinsinden hesaplanır.
2- Düz Ölçü Kalıp Metrajı: Piyasada yukarıdaki yöntemin karışık ve zor olmasından kaynaklı geliştirilmiş bir yöntemdir. Kolonlarda 1 m genişlikten düşük olan kolon ve perdeler hesaba katılmaz. Örneğin 95 cm x 95 cm lik bir kolon hiç hesaba katılmaz. 1 m ve üzeri kolon ve perdeler ise tek yüzleri hesaplanarak metraja girer. Yani 125 cm x 40 cm lik bir kolon 1,25xDöşeme Altı Yükseklik olarak hesaplanır. Eğer Döşeme altı yükseklik 2,8 m ise sonuç bu kolon için = 3,5 m² dir. Döşemelerde ise, plandan ölçülen kuşbakışı alan ölçülür. Kiriş yan kalıpları hesaba katılmamış olur. 1 m² den büyük boşluklar düşülür. Uygulamada genellikle 1 m den az yüksekliği olan parapet imalatları da m cinsinden ölçülür. Bu da dikkat etmeniz gereken noktalardan biridir. Genel kurallar bu şekilde olmakla birlikte, piyasada daha farklı uygulamalar görülebilmektedir. Bu sebeple metrajı yapmadan önce, sözleşmenizi detaylı olarak incelemenizi tavsiye ederiz.
Duvar Metrajı Nasıl Yapılır ?
Birimi : m²
Duvar metrajı yapılırken, duvarın uzunluğu ile duvarın yüksekliği çarpılarak bulunan alandan kapı ve pencere boşluk alanları düşülür. Ayrıca kapı ve pencere üstlerinde kullandığınız lento alanları da bu alandan düşülerek net duvar alanı hesaplanır. Piyasada genellikle duvar işçilik metrajı yapılırken lentoların alanı duvardan düşülmez ve normal duvar örer gibi, lentonun yerine koyulma parası ödenmiş olur.
Lento Metrajı Nasıl Yapılır ?
Birimi : adet
Lentolar piyasada genellikle gazbeton veya hafif beton olacak şekilde fabrikalarda ölçüye özel olarak üretilir. Hazır lento siparişi verebilmek için Lento kalınlığı x Lento uzunluğu x Lento Yüksekliğine göre tiplendirilir ve bu tiplerden kaçar adet olduğu hesaplanır. Örnek olarak aşağıdaki tabloyu esas alabilirsiniz.
Lento Tipi | Adet |
19,5x140x20 | 250 |
13,5x140x20 | 350 |
8,5x140x20 | 344 |
Önemli Not : Hazır lento kullanılacaksa, üretim süresi hesaba katılarak duvar imalatı başlamadan en az iki ay öncesinden sipariş verilmelidir.
Önemli Not 2: Lentolar duvarlardaki boşlukların üzerindeki duvarları taşımak için kullanılır. Bundan dolayı boşlukların her iki tarafına bindirilmesi gerekir. Bu bini payları en az 15 cm sağ ve 15 cm sol olmak üzere 30 cm'dir. Siz kullanacağınız hazır lento üreticisi ile görüşerek bu bini paylarını istemeli ve boşluk genişliklerinize bunu ekleyerek lentoları sipariş vermelisiniz.
Şap Metrajı Nasıl Yapılır ?
Birimi : m²
Şap atılan tüm odaların alanlarının toplanmasıyla şap metrajına ulaşılır. Piyasada en çok gözden kaçırılan konu ise, kapı eşiklerine atılan şaplardır. Bu alanlar da unutulmadan metraja dahil edilmelidir.
Kiremit Metrajı Nasıl Yapılır ?
Birimi : adet
Kiremit metrajını doğru bir şekilde yapabilmek için öncelikle çatının eğimli alanı hesaplanmalıdır. Bu alanı doğru olarak hesaplamak için, çatınızın yüzey alanını 3 boyutlu olarak çizebilir veya düz alanı belirli bir oranda artırarak eğimli alana ulaşabilirsiniz. Eğimli alanı bulduktan sonra 1 m² alana gidecek kiremit sayılarını kiremit üreticisinden isteyerek, sizin çatınızın eğimli alanı ile çarpıp ve üzerinde zaiyat ekleyip siparişinizi verebilirsiniz.
Örnek : 100 m² eğimli alanı olan bir çatı için kullanılacak osmanlı tipi kiremit adedi aşağıdaki gibi bulunur.
Osmanlı tipi : 30 adet/m² x 100 m² = 3000 adet kiremit gereklidir. Ortalama %5 zaiyata göre 3000 x 1,05 = 3150 adet kiremit hesaplanır.
Mahya Kiremit Metrajı Nasıl Yapılır ?
Birimi : adet
Mahya kiremit metrajı yapılırken öncelikle mahyaların uzunluğu ölçülür. Dikkat edilmesi gereken noktalardan birisi eğimli mahyaların uzunluğu eğim faktörü ile çarpılmalı ve büyütülmelidir. Eğim faktörü % 33 eğimli çatılarda ortalama 1,06 olarak alınabilir. Eğimli mahyalar ile düz mahyaların uzunluğu toplanarak toplam mahya uzunluğu bulunur. Mahya kiremidi üreticinizden 1 m de kaç adet kullanıldığını isteyip, bulduğunuz uzunlukla bu adedi çarpıp sonuca ulaşabilirsiniz. Biz burada 2,5 adet kullanacağız.
Örnek : 100 m uzunlukta mahya için 100 m x 3 adet/m =250 adet mahya kiremidi hesaplanır.
Mutfak Dolabı Metrajı Nasıl Yapılır ?
Birimi : m, m², adet
Mutfak dolapları genellikle m² cinsinden hesaplanır. Uygulamada bazen m cinsinden ölçüldüğü de görülebilir. Biz m² hesabından bahsedeceğiz. Mutfak dolabının uzunluğu ile yüksekliği çarpılarak hesaplanır. Buz dolabı ünitesi gibi maliyet olarak düşük kısımlar ayrıca adet cinsinden yapılabilir. Mutfak dolabının üzerinde bulunan taç kısımları ise m cinsinden hesaplanır. Standart tip dairelerin olduğu bazı projelerde ise daire başına fiyatlar verilebilmektedir. Görüldüğü gibi bu imalatta uygulamada çok farklı ölçüm tipleri olabilmektedir. Bundan dolayı sözleşmenizi detaylıca okuyarak, hakedişlerinizi ona göre yapmalısınız.
Mermer Tezgah Metrajı Nasıl Yapılır ?
Birimi : m
Mermer, granit, akrilik gibi malzemelerle mutfak alt dolaplarının üzerinde tezgahlar yapılır. Bu tezgahların genişliği projelerde genelde standarttır. Genişlikleri sabit olduğundan dolayı, bu imalatlar m cinsinden ölçülür. Tüm dairelerdeki mutfaklara ve varsa sığınak mutfaklarına bakılır ve tezgah uzunlukları ölçülerek metraj tablosuna yazılır. Bu uzunlukların toplamı bize projemizde kullanılacak mermer tezgah metrajını verir.
Mermer Basamak Metrajı Nasıl Yapılır ?
Birimi : m
Mermer, granit gibi malzemelerle betonarme olarak imal edilen merdivenlerin üzeri kaplanır. Merdiven basamaklarının genişlikleri genelde sabittir. Bundan dolayı uzunlukları ölçülüp toplanarak metraj bulunur. Bir kattaki merdiven sayısı ile o merdivenin uzunluğu çarpılarak, o kattaki toplam basamak boyu hesaplanabilir. Uygulamada basamak ve rıhtlar ayrı ayrı ölçülmez. Mermer basamak ve rıht bir takım olarak kabul edilir.
Mermer Denizlik Metrajı Nasıl Yapılır ?
Birimi : m , m²
Pencere altları ve balkon parapetleri gibi duvarların üzerinde hem su yalıtımını sağlamak, hem de düzgün bir görüntü oluşturarak sonlandırmak için mermer denizlikler kullanılır. Bu denizlikler genişliklerine göre sınıflandırılırsa metraj m cinsinden yapılabilir. Eğer böyle bir sınıflandırma yoksa, genişlikle uzunluk çarpılarak m² cinsinden de ölçülebilir.
Sıva Metrajı Nasıl Yapılır ?
Birimi : m²
Sıva işlemi yapılan duvarın genişliği ile yüksekliği çarpılarak sıva alanı bulunur. Bu alandan pencere ve kapı alanlarının toplamı düşülerek sıva metrajına ulaşılır.